Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Studia japonistyczne w Instytucie Orientalistyki

Zakład Japonistyki, będący częścią Instytutu Filologii Orientalnej (obecnie Instytut Orientalistyki) Uniwersytetu Jagiellońskiego, utworzono w 1987 roku z inicjatywy prof. Andrzeja Czapkiewicza. Historia nauczania języka japońskiego w Uniwersytecie Jagiellońskim sięga jednak jeszcze okresu międzywojennego, kiedy lektorat prowadził D. Carr, a po nim – już po II wojnie światowej – A. Dębnicki. Po długim okresie przerwy w rozwoju studiów nad językiem japońskim lektorat wznowiono w latach 1979-1981, w postaci nieformalnej (zajęcia prowadził pan Yagi Mitsuwaki). Utworzenie Zakładu poprzedził otwarty w1986 roku międzywydziałowy lektorat języka japońskiego prowadzony przez mgra Andrzej Kowalunasa, absolwenta japonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.

Pierwszym kierownikiem Zakładu Japonistyki został Mikołaj Melanowicz, który dwa lata po objęciu sprawowanej nieprzerwanie do roku 2004 funkcji otrzymał tytuł profesora. Oprócz niego w początkowym okresie istnienia Zakładu z Uniwersytetu Warszawskiego dojeżdżali również prof. Wiesław Kotański i prof. Jolanta Tubielewicz. Zajęcia językowe prowadzili asystenci, początkowo absolwenci Uniwersytetu Warszawskiego, później alumni Uniwersytetu Jagiellońskiego (pierwsza obrona pracy magisterskiej odbyła się w czerwcu 1992 roku): Andrzej Kowalunas, Olga Lorencka, Ewa Kiełbińska, Bogusław Pindur, Joanna Socha-Gruszczyńska, Anna Horikoshi, Agnieszka Wzorek, Katarzyna Turczynowicz-Suszycka, Wioletta Laskowska, Elżbieta Brzostowska, Aleksandra Kołodziejczyk (Szczechla), Joanna Marszewska, Magdalena Łukaszewicz, Krzysztof Moch.

Na krakowskiej japonistyce od początku jej istnienia uczyli również lektorzy japońscy: Suzuki Toshihiko, Iwata Miho, Sasaki Shinko, Kawakubo Shigeko oraz Misono Yasuko z Centrum Nauczania Języka Japońskiego na Uniwersytecie Technologii i Rolnictwa w Tokio. Od 1992 do 2003 r. w Zakładzie pracował lektor mgr Yoshida Masakatsu, na stałe mieszkający w Łodzi. Dzięki Fundacji Japońskiej Zakład uzyskał dodatkowe wsparcie wielu wykwalifikowanych dydaktyków: Tsuchiyi Chihiro, Sakamoto Kazue, Yamane Chie, Nagumo Yaeko, Hommy Junko, Yokono Toyoko, Sugō Sachie, Uryū Kayo, Tanaki Kaori, Nakano Jirō, Aonumy Kunio (od 2016 roku).

Studia japonistyczne rozkwitały wspierane przez specjalistów z różnych dziedzin, prof. Zofię Alberową, kustosza Działu Sztuki Dalekiego Wschodu Muzeum Narodowego w Krakowie, prof. Rajmunda Mydla z Instytutu Geografii UJ, buddologa Toma Wrighta, prof. Stanisława Filipka, prof. Lidię Kasarełło. Do 2013 roku zajęcia z literatury klasycznej prowadził dr Krzysztof Olszewski. Zakład Japonistyki owocnie współpracuje również z Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”.

W 2000 roku oficjalnie zmieniono nazwę jednostki na Zakład Japonistyki i Sinologii. W 2004 roku kierownikiem Zakładu Japonistyki został prof. Romuald Huszcza, który sprawował tę funkcję do roku 2017. Obecnym kierownikiem jest dr hab. Tomasz Majtczak.

W roku akademickim 2017/2018 zajęcia w Zakładzie Japonistyki i Sinologii na specjalizacji japonistycznej prowadzą:

  • dr Patrycja Duc-Harada (praktyczna nauka języka japońskiego, nauka pisma japońskiego)
  • dr Dariusz Głuch (praktyczna nauka japońskiego, nauka pisma, seminarium licencjackie)
  • prof. Romuald Huszcza (gramatyka opisowa współczesnego japońskiego, seminarium magisterskie)
  • mgr Hanna Kelner (praktyczna nauka języka japońskiego)
  • mgr Magdalena Kotlarczyk (praktyczna nauka języka japońskiego)
  • mgr Aonuma Kunio (praktyczna nauka języka japońskiego)
  • dr hab. Tomasz Majtczak (gramatyka opisowa współczesnego języka japońskiego, gramatyka klasycznego języka japońskiego)
  • mgr Matsuzaki Yumiko (praktyczna nauka języka japońskiego, nauka pisma japońskiego)
  • dr Stanisław Meyer (nauka pisma japońskiego, historia Japonii, proseminarium)
  • mgr Sakamoto Kazue (praktyczna nauka języka japońskiego)
  • dr Katarzyna Sonnenberg (praktyczna nauka języka japońskiego, współczesna literatura japońska)
  • dr Sonoyama Senri (klasyczna literatura japońska, współczesna literatura japońska, praktyczna nauka języka japońskiego)
  • mgr Sunakawa Kōta (praktyczna nauka języka japońskiego)
  • dr Aleksandra Szczechla (praktyczna nauka języka japońskiego, kultura Japonii)
  • Joanna Świt (praktyczna nauka języka japońskiego)
  • dr hab. Bartosz Wojciechowski (językoznawstwo japońskie, praktyczna nauka języka japońskiego)
  • dr Joanna Wolska (konwersatorium z literatury, praktyczna nauka języka japońskiego).

 

Więcej informacji tutaj.

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Współpraca z Japan Foundation

Zakład Japonistyki wspierany jest od samego początku swojego istnienia przez Fundację Japońską (Japan Foundation). Głównym wsparciem byli i nadal są delegowani przez Fundację wykwalifikowani lektorzy języka japońskiego: Tsuchiya Chihiro, Sakamoto Kazue, Yamane Chie, Nagumo Yaeko, Homma Junko, Yokono Toyoko, Sugō Sachie, Uryū Kayo, Tanaka Kaori, Nakano Jirō, Aonuma Kunio. Wiele książek znalazło się w zbiorach Biblioteki Zakładu Japonistyki dzięki dotacjom Fundacji, która również wspiera działalność wydawniczą pracowników krakowskiej japonistyki. Ostatnio budapesztańskie biuro Japan Foundation dofinansowało publikację monografii W kręgu Kokoro. O literackich i pozaliterackich kontekstach Sedna rzeczy Natsumego Sosekiego (Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017).

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Biogramy

Mikołaj Melanowicz (ur. 1935)

Profesor Mikołaj Melanowicz był kierownikiem Zakładu Japonistyki od jego założenia w 1987 r. do roku 2004, skupiając wokół siebie grono japonistów – wybitnych badaczy z Uniwersytetu Warszawskiego, a później także absolwentów pierwszych roczników nowej dyscypliny w Uniwersytecie Jagiellońskim.

Urodzony 10 września 1935 roku w Piszczacu na Polesiu Zachodnim Mikołaj Melanowicz ukończył Liceum Pedagogiczne w Lubomierzu i w 1954 r. rozpoczął studia w Instytucie Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Początkowo studiował sinologię, ale spotkanie z Japończykami w czasie Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów (1955) skierowało jego naukowe fascynacje w stronę Japonii, mimo że w tym czasie wydawała się ona znacznie trudniej dostępna niż Chiny. Zachętą do studiów była niewątpliwie życzliwość Japończyków, a jednym z jej wyrazów przesłany w 1956 roku z Japonii przez korespondencyjnego znajomego słownik Kenkyusha’s New Dictionary of the Japanese Language (1952) – tysiąc siedemset stron, z którymi Profesor się nie rozstawał, skrupulatnie odznaczając kolejne poznane słowa i wyrażenia.

Po ukończeniu studiów magisterskich w 1959 r. Mikołaj Melanowicz został asystentem w Zakładzie Japonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1964-1966 miał okazję odbyć staż naukowy w Uniwersytecie Waseda w Tokio, rozprawę doktorską obronił w 1969 roku, a stopień doktora habilitowanego uzyskał w roku 1975. W kręgu jego literaturoznawczych zainteresowań znajdowali się zwłaszcza XX-wieczni twórcy: poeta Haigiwara Sakutarō i powieściopisarz Tanizaki Jun’ichirō. W tym czasie pojawiły się również ważne przekłady literackie Profesora: Akutagawy Ryūnosuke, Kappy (1963), Abe Kōbō, Kobieta z wydm (1968), Tanizaki Jun'ichirō, Dwie opowieści o miłości okrutnej (1971), Ibuse Masuji, Czarny deszcz (1971), Tanizaki Jun'ichirō, Dziennik szalonego starca. Niektórzy wolą pokrzywy (1972), Natsume Sōseki, Sedno rzeczy (1973). 

Dwa lata po podjęciu zadania stworzenia nowego ośrodka badań japonistycznych w Krakowie, w 1989 roku, Mikołaj Melanowicz otrzymał tytuł profesora. W tym czasie niezwykle ograniczonej dostępności materiałów poświęconych literaturze japońskiej w języku polskim powstawała również pierwsza Historia literatury japońskiej – trzytomowe dzieło prezentujące w sposób systematyczny główne prądy, gatunki, postaci, dzieła i pojęcia japońskiej literatury. Dwa pierwsze tomy – poświęcone literaturze do połowy XIX w. i XX-wiecznej prozie – ukazały się w 1994 roku, trzeci – o poezji i teatrze XX w. – dwa lata później. Równocześnie publikowane były nowe przekłady dzieł Tanizakiego, Abe, a także Ōe Kenzaburō, Kawabaty Yasunariego, Kaiko Takeshiego, Inoue Yasushiego, Endō Shūsaku, Komatsu Sakyō.

Profesor Mikołaj Melanowicz podczas swoich zajęć dzielił się nie tylko swoją wiedzą z zakresu teorii i historii literatury japońskiej, ale – co nadzwyczaj cenne – także doświadczeniem swoich spotkań z najwybitniejszymi współczesnymi pisarzami w Japonii. Niezmiennie inspiruje swoją pasją do literatury japońskiej i wspiera swoją obecnością wiele inicjatyw Zakładu Japonistyki i Sinologii UJ: jest obecny na rocznicowych konferencjach związanych z powstaniem japonistyki w Uniwersytecie Jagiellońskim (2007, 2012 i 2017 r.), a jego prace ukazały się również nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Japońskiego, uświetniając serię „Język, Kultura i Literatura Japonii”.

 

Bibliografia

Andrzej Kowalunas (ur. 1941)

Andrzej Kowalunas urodził się 15 lipca 1941 roku w Warszawie, ale od dzieciństwa mieszka w Krakowie. Jest absolwentem filologii angielskiej oraz japonistyki, pierwszym polskim lektorem języka japońskiego w Krakowie, a także współzałożycielem krakowskiej japonistyki. Jego nazwiska nie sposób pominąć opowiadając o pierwszych latach nauczania języka japońskiego w Krakowie.

Pierwszym kierunkiem studiów Andrzeja Kowalunasa była filologia angielska na Uniwersytecie Jagiellońskim, którą ukończył w 1969 roku. Od dłuższego czasu interesował się również językami skandynawskimi i w związku z tym odbył roczny staż na Uniwersytecie w Uppsali. W 1972 roku postanowił rozpocząć studia japonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie znajdowała się wówczas jedyna japonistyka w Polsce. Jego mentorami byli najwybitniejsi japoniści – m.in. prof. Jolanta Tubielewicz oraz prof. Wiesław Kotański, którego sam nazywa „prawdziwym ojcem polskiej japonistyki”. W toku studiów odbył swoją pierwszą trzymiesięczną podróż do Japonii. Przez kilka lat po ukończeniu studiów japonistycznych nie zajmował się tym językiem zawodowo. Dopiero w latach osiemdziesiątych, kiedy Klub Międzynarodowej Prasy i Książki, dziś znany jako Empik, zorganizował ogólnodostępne kursy języka japońskiego z siedzibą na Małym Rynku, mgr Kowalunas został zatrudniony jako pierwszy polski lektor języka japońskiego. Drogą korespondencyjną pozyskał wsparcie od Japońskiej Fundacji w postaci materiałów do nauczania języka. W 1981 roku ponownie odwiedził Japonię uczestnicząc w letnim szkoleniu dla nauczycieli języka japońskiego organizowanym przez Japońską Fundację.

W listopadzie 1986 roku profesor Andrzej Czapkiewicz, znany arabista i ówczesny dyrektor Instytutu Filologii Orientalnej UJ, dowiedziawszy się o działalności mgr Kowalunasa zwrócił się do niego z prośbą o poprowadzenie międzywydziałowego lektoratu z języka japońskiego w Collegium Novum. Do lektoratu przystąpiło kilkadziesiąt osób, ale do końca roku została tylko połowa uczestników. Rok później prof. Czapkiewicz zainicjował utworzenie japonistyki na UJ i za pośrednictwem mgr Kowalunasa zaprosił wykładowców z Uniwersytetu Warszawskiego do poprowadzenia zajęć. Wykładali tu gościnnie m.in. prof. Kotański oraz prof. Tubielewicz. Ponieważ w pierwszych latach formowania się japonistyki nie funkcjonowała jeszcze instytucja kierownika Zakładu, mgr Kowalunas formalnie reprezentował japonistykę. Dopiero kilka lat później prof. Mikołaj Melanowicz, będąc wówczas docentem, objął kierownictwo Zakładu. W pierwszych latach uczestnikami kursu było zaledwie kilkunastu studentów, ale z czasem ta liczba wzrosła. Korzystano między innymi z materiałów opracowanych na Uniwersytecie Warszawskim. Pisma japońskiego uczono z podręcznika Teksty do nauki pisma japońskiego autorstwa Wiesława Kotańskiego i Tsuneo Okazakiego wydanego w 1980 roku.

Mgr Kowalunas został zatrudniony w nowopowstałym Zakładzie jako lektor języka japońskiego. Prowadził zajęcia z praktycznej nauki języka, nauki pisma oraz translacji, ale pod koniec swojej pracy na uniwersytecie nauczał również kultury i geografii Japonii. Jak sam wspomina, fakt, iż rozpoczął naukę japońskiego tak późno, zadecydował o tym, iż wybrał drogę dydaktyczną, a nie naukową. Jako członek komisji rekrutującej studentów na pierwszy rok studiów starał się sprawdzić, czy osoba pretendująca do zostania japonistą posiada ogólną wiedzę w zagadnieniach językowych, a przede wszystkim, czy rzeczywiście interesuje się kulturą tego kraju i pragnie te zainteresowania pogłębiać. Jako wykładowca był wymagający, ale zawsze towarzyszyły mu jak najlepsze intencje – próbował wzbudzić w studentach poczucie, iż poza samą nauką języka, istotna jest orientacja w zagadnieniach kulturowych, a także, iż nauka obcej tradycji powinna być poprzedzona znajomością własnej.

W ostatnich latach, ponad dziesięć lat po przejściu na emeryturę, mgr Kowalunas pogłębia swoje zainteresowania filologiczne ucząc się języka gockiego. Podkreśla, iż to, co najbardziej fascynuje go w językach to przede wszystkim ich historia i etymologia słownictwa, które to właśnie zachęciły go do poznawania języków orientalnych. Pasjonuje go również odkrywanie podobieństw i różnic w symbolice odległych kultur oraz w mentalności ich mieszkańców.  

Kilka lat temu mgr Kowalunas postanowił pojechać do Japonii po dłuższej przerwie. Chociaż wyruszał z przekonaniem, iż jest to jego pożegnalna podróż z tym krajem, w zeszłym roku (2016) ponownie odwiedził Japonię. Określił tę wizytę swoją nosutarujikku na tabi, “podróżą sentymentalną”.